18 Year Old Medical Student Dies Due to Ragging: गुजरातच्या पाटण जिल्ह्यात GMERS मेडिकल कॉलेजमध्ये घडलेल्या एका दु:खदायक घटनेने पुन्हा एकदा रॅगिंगच्या ( Ragging )विळख्यामुळे होणाऱ्या भयंकर परिणामांची आठवण करून दिली आहे. 16 ते 17 नोव्हेंबरच्या रात्री वसतिगृहात वरिष्ठ विद्यार्थ्यांनी केलेल्या रॅगिंगमुळे 18 वर्षीय अनिल मेथनियाचा मृत्यू झाला. अनिल एमबीबीएसच्या पहिल्या वर्षाला होता आणि डॉक्टर होण्याचे मोठे स्वप्न उराशी बाळगून शिक्षण घेत होता. मात्र, त्याच्या या स्वप्नांचा दुर्दैवी अंत झाला, ज्याने त्याच्या कुटुंबाचे आणि गावकऱ्यांचे मनोबल पूर्णपणे खचवले आहे.
या घटनेनंतर पाटण पोलिसांनी 15 वरिष्ठ विद्यार्थ्यांवर हत्या आणि इतर आरोपांखाली गुन्हे दाखल केले आहेत. त्याचबरोबर GMERS मेडिकल कॉलेजने अँटी रॅगिंग समितीच्या शिफारसीनुसार संबंधित विद्यार्थ्यांना निलंबित केले आहे. सध्या या प्रकरणाचा सखोल तपास सुरू असून, पोलिसांनी कॉलेजकडून रॅगिंगविरोधी नियमांशी संबंधित अहवाल मागवला आहे.
अनिल मेथनिया: मेहनती आणि जिद्दी मुलाची अधुरी कहाणी
अनिल मेथनिया हा गुजरातमधील कच्छच्या रणाजवळील एका लहानशा जेसाडा गावाचा रहिवासी होता. अत्यंत कष्टाने आणि कोणत्याही कोचिंग क्लासशिवाय त्याने NEET परीक्षेत 550 गुण मिळवून एमबीबीएस अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळवला होता. तो त्याच्या गावातील वैद्यकीय शिक्षण मिळवणारा एकमेव विद्यार्थी होता. त्याने NEET आणि गुजरात कॉमन एन्ट्रन्स टेस्टमध्ये मिळवलेले गुण हे त्याच्या कठोर परिश्रमांचे आणि जिद्दीचे प्रमाण होते.
त्याचा चुलतभाऊ गौतम मेथनिया यांनी सांगितले की, “अनिल खूप हुशार होता आणि स्वतःच्या ताकदीवर शिक्षण घेत होत होता. त्याला डॉक्टर होऊन आपल्या गावाचे नाव मोठे करायचे होते.” अनिल 14 ऑक्टोबरला कॉलेजमध्ये दाखल झाला होता, मात्र, या घटनेने त्याचे आयुष्य अवघ्या एका महिन्यात संपवले.
रॅगिंगची दु:खदायक घटना: नेमके काय घडले?
GMERS मेडिकल कॉलेजच्या वसतिगृहात 16 नोव्हेंबरच्या रात्री, तृतीय वर्षाच्या विद्यार्थ्यांनी प्रथम वर्षातील 10 हून अधिक विद्यार्थ्यांना जमवले आणि त्यांच्यावर मानसिक आणि शारीरिक त्रासाचा प्रकार घडवला. एका साक्षीदाराने सांगितले की, व्हॉट्सॲप ग्रुपवर संदेश पाठवून त्यांना रात्री 9 वाजता वसतिगृहाच्या एका ब्लॉकमध्ये जमण्याचे आदेश दिले गेले.
तेथे तीन तासांहून अधिक काळ या विद्यार्थ्यांना उभे राहण्यास भाग पाडण्यात आले. यानंतर त्यांना आपापल्या प्रदेशाचा उल्लेख करत आपला परिचय देण्यास सांगितले गेले. काहींना गाणे गाण्यास आणि नाचण्यासही सांगितले गेले. तासन्-तास उभे राहिल्यामुळे अनिल चक्कर येऊन बेशुद्ध पडला. त्याला तत्काळ रुग्णालयात नेण्यात आले, परंतु उपचार सुरू होण्यापूर्वीच डॉक्टरांनी त्याला मृत घोषित केले.
या घटनेनंतर कॉलेजच्या अँटी रॅगिंग समितीने तातडीने तपास सुरू केला. समितीने एकत्र केलेल्या अहवालानुसार, 26 साक्षीदारांनी आपले जबाब नोंदवले, त्यापैकी 11 साक्षीदारांनी रॅगिंगच्या प्रकारांचे स्पष्ट वर्णन केले. 15 वरिष्ठ विद्यार्थ्यांवर गुन्हे दाखल करण्यात आले असून, त्यांना निलंबित करण्यात आले आहे.
भारतात रॅगिंगविरोधी कायदे: कडक उपाययोजना कशा होतात?
भारत सरकारने रॅगिंगसारख्या प्रथांवर बंदी घालण्यासाठी कठोर कायदे लागू केले आहेत. 2001 साली सर्वोच्च न्यायालयाने देशभरात रॅगिंगवर बंदी घातली. मात्र, 2009 मध्ये धर्मशाळेत वैद्यकीय विद्यार्थ्याचा अमन कचरूचा रॅगिंगमुळे मृत्यू झाल्यानंतर कायदे अधिक कठोर करण्यात आले.
रॅगिंगविरोधी कायद्यांनुसार, रॅगिंग करणाऱ्या व्यक्तीला तीन वर्षांपर्यंत तुरुंगवासाची शिक्षा किंवा दंड होऊ शकतो. याशिवाय, अशा प्रकारांकडे दुर्लक्ष करणाऱ्या शैक्षणिक संस्थांवरही कायदेशीर कारवाई केली जाते. विद्यापीठ अनुदान आयोगाने (UGC) आणि AICTE ने सर्व प्रकारच्या रॅगिंगवर बंदी घातली आहे.
रॅगिंगची व्याख्या: कायद्याचे पालन कसे होईल? A Wake-Up Call for Society
- एखाद्या विद्यार्थ्याचा कपड्यांवर, स्वभावावर किंवा स्वाभिमानावर टिप्पणी करणे.
- प्रदेश, भाषा, वंश, जात यावरून चेष्टा करणे किंवा अपमान करणे.
- जबरदस्तीने कोणत्याही प्रकारचे काम करण्यास भाग पाडणे.
- शारीरिक त्रास किंवा मानसिक दडपण आणणारे कोणतेही कृत्य.
हेल्पलाइन आणि संरक्षण यंत्रणा: Helpline Number For Ragging Complaint
- UGC (University Grants Commission) ने रॅगिंगविरोधी टोल-फ्री हेल्पलाइन क्रमांक 1800-180-5522 सुरू केला आहे, जिथे विद्यार्थी 12 भाषांमध्ये तक्रारी नोंदवू शकतात.
- 2009 मध्ये, AICTE (All India Council for Technical Education) ने रॅगिंग रोखण्यासाठी स्वतंत्र नियम लागू केले आहेत, ज्यामध्ये संस्थांना जबाबदार धरण्याची तरतूद आहे.
रॅगिंग थांबवण्यासाठी उपाय: काय करावे? Solutions to Stop Ragging
रॅगिंग हे केवळ एका मजामस्तीचा भाग नाही, तर ते विद्यार्थ्यांसाठी मानसिक आणि शारीरिक त्रासाचे कारण ठरते. अनिल मेथनियाचा मृत्यू या प्रथेमुळे होणाऱ्या गंभीर परिणामांचे उदाहरण आहे. मात्र, अशा घटनांना रोखण्यासाठी केवळ कायदे असून चालणार नाहीत; तर प्रभावी अंमलबजावणीसाठी संस्थांनी आणि समाजाने पुढाकार घेतला पाहिजे.
संस्थांच्या जबाबदाऱ्या:
- प्रत्येक संस्थेने अँटी रॅगिंग समित्या अधिक सक्रिय बनवल्या पाहिजेत.
- विद्यार्थ्यांसाठी सुरक्षित आणि सहकार्यपूर्ण वातावरण निर्माण केले पाहिजे.
- रॅगिंगची घटना उघड करणाऱ्या विद्यार्थ्यांची ओळख गोपनीय ठेवण्यासाठी कठोर यंत्रणा निर्माण झाली पाहिजे.
विद्यार्थ्यांमध्ये जागरूकता:
- नवीन विद्यार्थ्यांना कायद्यांची माहिती देण्यासाठी नियमित कार्यशाळा आयोजित कराव्यात.
- वरिष्ठ विद्यार्थ्यांना रॅगिंगचे परिणाम समजावून देण्यासाठी उपक्रम राबवले जावेत.
अनिल मेथनियाचा मृत्यू ही केवळ एका विद्यार्थ्याची शोकांतिका नसून, संपूर्ण शिक्षण व्यवस्थेसाठी एक गंभीर इशारा आहे. रॅगिंगसारख्या अमानवी प्रथांना थांबवण्यासाठी कायद्यांची अंमलबजावणी कठोरपणे केली पाहिजे. त्याचबरोबर, शैक्षणिक संस्थांनी अशा प्रकारांना रोखण्यासाठी सक्रिय उपाययोजना राबवल्या पाहिजेत.
रॅगिंग थांबवणे हे केवळ कायद्यांवर अवलंबून नाही; तर शिक्षक, पालक, विद्यार्थी आणि समाज अशा सर्व घटकांनी एकत्र येऊन तरुणांसाठी सुरक्षित आणि सन्मानाने वागणुकीचे वातावरण तयार करणे आवश्यक आहे. भविष्यात अशी दुर्दैवी घटना घडू नये, यासाठी आपण सर्वांनी सजग राहणे गरजेचे आहे.
रॅगिंग ही फक्त मेडिकल कॉलेज मध्ये न होता बाकी सर्व कॉलेजांमद्धे , राज्यांमध्ये सुद्धा , सुरू असल्याचे पहायला मिळते ( इंजीनीरिंग , अॅग्रिकल्चर ). पण जास्त प्रकार हा गवर्नमेंट कॉलेजांमद्धे सुरू आहे. मुले परीक्षा उत्तीर्ण होऊन , आई वडिलांचे पैसे वाचतील , चांगले शिक्षण मिळेले म्हणून गवर्नमेंट कॉलेजांमद्धे अॅडमिशन घेतात परंतु , त्यांना तिथे मानसिक व शारीरिक त्रास सहन करावा लागतो , ही कुठे तरी थांबले पाहिजे .
या साठी मुलांनी स्वता पुढाकार घेऊन तक्रार नोंदवली पाहिजे व आपल्या जवळच्या व्यक्तीला या प्रकारची माहिती दिली पाहिजे.